بسم الله الرحمن الرحیم

آیه منتخب از جزء هفدهم قرآن کریم آیه ۴۷ سوره مبارکه انبیاء است.

حضرت حق در این آیه می‌فرمایند: «وَنَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئًا ۖ وَإِن کَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنَا بِهَا ۗ وَکَفَیٰ بِنَا حَاسِبِینَ/ و ما ترازوهای عدل را به روز قیامت خواهیم نهاد و هیچ ستمی به هیچ نفسی نخواهد شد و اگر عملی به قدر دانه خردلی باشد در حساب آریم و تنها علم ما برای حسابگری کفایت خواهد کرد».

آیه پیرامون روز قیامت است و این که در روز قیامت بر احدی ظلم نمی شود. این آیه تاکید می‌کند بر اینکه کوچک‌ترین و ریزترین رفتارها و اعمال بشری در روز قیامت هویدا می‌شود و مورد بازخواست و بررسی قرار می گیرد .

حضرت حق می‌فرمایند که میزان ها و ترازوهای عادلانه‌ی خودمان را برای روز قیامت قرار خواهیم داد و بر احدی کوچک ترین ظلمی نخواهد شد، حتی اگر به اندازه ذره و دانه خردلی از رفتارها، تأملات، تفکرات و خطورات قلبی یک انسان باشد، در آن روز آورده و بررسی خواهیم کرد. این خالق همه مخلوقات چه خوب حسابگری است و حساب همه اعمال و رفتارها را بررسی خواهد کرد.

اما نکته ای که در ذیل این آیه شریفه در تفاسیر ما مطرح شده، این است که حضرات معصومین علیهم السلام خودشان را مصداق اتمّ و اکمل این موازین قرار داده‌اند.

در روایتی داریم که حضرات معصومین علیهم السلام فرمودند: «والله نحن‏ الموازین‏»، ما همان میزان‌ها هستیم. یا در زیارتی که در رابطه با زیارت امیرالمومنین علیه‌السلام وارد شده، خطاب می کنیم که السَّلَامُ عَلَیک یا مِیزَانِ الْأَعْمَالِ، امیرالمومنین میزان و سنجه اعمال است .

شاید تذکر این نکته هم به جا باشد که وقتی ما میزان را در معنای عرفی معنا می کنیم، میزان را به ترازو معنا می کنیم و گمان می کنیم که ابزار و ترازویی که دارای دو کفه است، مد نظر می‌باشد در حالی که در لغت میزان، «المیزان مایوزن به» است، میزان یعنی سنجه و وزنه‌ای که ما را با آن عیار می کنند و می کشند.

وقتی در این روایات، حضرات معصومین علیهم السلام به شکل عام یا امیرالمومنین علیه السلام به طور خاص وارد شده که این ذوات نورانی میزان هستند، یعنی ما را با وجود مبارکه امیرالمومنین علیه السلام می سنجند. ما را با او سنگ محک می زنند، سنجه ی رفتارها و کردارهای ما اوست.

اینجاست که یک مقدار کار دشوار می‌شود، یعنی ما وقتی با انسان‌های تراز اول سنجیده می‌شویم یک مقدار اوضاع و احوال در روز قیامت دست ما می آید که چقدر دشوار است. وقتی ما را با شخصیت نورانی حضرات معصومین علیهم السلام مقایسه می کنند و می سنجند، کار دشوارتر می‌شود. در روایت معروفی که هست، امیرالمومنین علیه السلام میزان و محکی قرار می گیرد، «لَضَرْبَةُ عَلِیٍّ یَوْمَ الْخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الثَّقَلَیْن‏».

اینجاست که ما متمسک می شویم به شفاعت آل الله و به شفاعت حضرات معصومین علیهم السلام چشم امید می بندیم. اگر شفاعت پیغمبر اکرم صلی الله علیه و اله و حضرات معصومین علیهم السلام نبود، کار بر شیعیان و امت رسول اکرم (ص) چه بسا دشوار می شد .

به هر حال حضرت حق این گونه تاکید می کند که ما این میزان ها را طوری قرار می‌دهیم که به احدی ظلم نشود.

نکته دیگر اینکه در روز قیامت ذره ذره رفتار و سکنات ما مورد بازخواست و حسابرسی قرار می‌گیرد و این فرهنگ، حساسیت به خرد خرد رفتارها و سکنات را در یک جامعه ایمانی تقویت می کند تا جامعه مؤمن به لحظه لحظه و ذره ذره سکنات و رفتار خودش حساس است و می داند که نسبت به تک‌تک رفتارها بازخواست خواهد شد. این چنین جامعه‌ای طبیعتا مراقبه و حضور پیوسته جریان معاد و قیامت را در زندگی خودش محسوس و ملموس تجربه می‌کند.

ان شاءالله این معادباوری و این چنین اعتقاد به محاسبه تک تک رفتار و اعمال روزی همه ما باشد.